Je pensioengat bepalen: heb je genoeg?

Heb ik genoeg pensioen voor later? Veel mensen stellen zichzelf deze vraag, maar vinden het lastig om het antwoord te vinden. Misschien herken je het: je krijgt jaarlijks een pensioenopgave, maar begrijpt niet goed wat die bedragen straks voor je betekenen. Of je vraagt je af of het verstandig is om extra te sparen. In dit artikel helpen we je om te bepalen of je voldoende pensioen hebt opgebouwd of dat je een pensioengat hebt.

Wat is een pensioengat?

Een pensioengat is het verschil tussen het pensioen dat je hebt opgebouwd en het pensioen dat je nodig hebt om na je pensionering je gewenste levensstijl te kunnen handhaven. Het gaat dus niet alleen om hoeveel geld je krijgt, maar ook om hoeveel geld je denkt nodig te hebben.

Een pensioengat kan verschillende oorzaken hebben:

• Je hebt periodes niet gewerkt (bijvoorbeeld door werkloosheid of studie)
• Je hebt parttime gewerkt
• Je hebt als zelfstandige gewerkt zonder pensioenopbouw
• Je hebt gewisseld van baan en daardoor pensioengaten opgelopen
• Je bent gescheiden en hebt een deel van je pensioen moeten afstaan
• Je hebt in het buitenland gewoond of gewerkt
• Je pensioenregeling was niet optimaal

Een pensioengat is niet voor iedereen een probleem. Als je weinig geld nodig hebt na je pensionering of als je op andere manieren vermogen hebt opgebouwd, kan een pensioengat acceptabel zijn. Maar voor veel mensen is het belangrijk om op tijd te weten of ze genoeg pensioen opbouwen.

Stap 1: Breng je huidige pensioenopbouw in kaart

De eerste stap is om te weten te komen hoeveel pensioen je al hebt opgebouwd. In Nederland bestaat je pensioen uit verschillende onderdelen, de zogenaamde drie pijlers van het pensioenstelsel:

1. Eerste pijler: AOW (basispension van de overheid)
2. Tweede pijler: Werkgeverspensioen (via je werkgever opgebouwd)
3. Derde pijler: Eigen voorzieningen (zelf geregeld, zoals lijfrentes)

Om een compleet beeld te krijgen van je pensioen, moet je al deze onderdelen in kaart brengen:

AOW (Eerste pijler)

De AOW is het basispensioen dat je krijgt van de Nederlandse overheid. De hoogte hangt af van je woonsituatie (alleenstaand of samenwonend) en hoe lang je in Nederland hebt gewoond. Voor elk jaar dat je niet in Nederland hebt gewoond tussen je 15e en je AOW-leeftijd, mis je 2% van de volledige AOW.

Op de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) kun je zien wanneer je AOW ingaat en hoeveel je ongeveer zult krijgen: www.svb.nl.

Werkgeverspensioen (Tweede pijler)

Veel werkgevers in Nederland bieden een pensioenregeling aan. Je bouwt dan pensioen op via je werkgever. Dit wordt beheerd door een pensioenfonds of verzekeraar. Heb je bij verschillende werkgevers gewerkt? Dan heb je waarschijnlijk bij verschillende pensioenfondsen of verzekeraars pensioen opgebouwd.

Je kunt je totale pensioenopbouw bekijken op www.mijnpensioenoverzicht.nl. Hier log je in met je DigiD en zie je een overzicht van al je opgebouwde pensioenen, inclusief de AOW.

Eigen voorzieningen (Derde pijler)

Naast AOW en werkgeverspensioen kun je ook zelf voorzieningen treffen voor je pensioen. Denk aan:

• Lijfrenteverzekeringen
• Bankspaarrekeningen
• Beleggingen
• Eigen huis (als je de hypotheek hebt afgelost)
• Ander vermogen (spaargeld, vastgoed, etc.)

Deze voorzieningen staan niet op mijnpensioenoverzicht.nl. Je moet ze dus zelf in kaart brengen. Kijk hiervoor in je administratie of neem contact op met je bank of verzekeraar.

“Ik was altijd bang om naar mijn pensioen te kijken. Maar toen ik eindelijk inlogde op mijnpensioenoverzicht.nl, was ik positief verrast. Ik had meer opgebouwd dan ik dacht. Dat gaf rust, en ik kon daardoor beter beslissen of ik nog extra moest sparen.”

Petra (55), administratief medewerker

Stap 2: Bepaal je gewenste inkomen na pensionering

Nu je weet hoeveel pensioen je ongeveer zult krijgen, is de volgende stap om te bepalen hoeveel je nodig hebt. Dit is een persoonlijke kwestie, die afhangt van je gewenste levensstijl na pensionering.

Een vuistregel is dat je na je pensioen ongeveer 70% van je laatste salaris nodig hebt om je levensstijl te kunnen handhaven. Dat komt omdat bepaalde kosten wegvallen (zoals woon-werkverkeer, hypotheek als die is afgelost, kosten voor kinderen die uit huis zijn) en omdat je geen pensioen meer opbouwt en minder belasting betaalt.

Maar deze 70% is slechts een richtlijn. Voor sommige mensen is 50% genoeg, terwijl anderen misschien 90% nodig hebben. Het hangt af van jouw specifieke situatie en wensen.

Om een goed beeld te krijgen van hoeveel je straks nodig hebt, is het handig om een begroting te maken van je verwachte uitgaven na pensionering. Denk hierbij aan:

• Vaste lasten: huur of hypotheek, verzekeringen, energie, telefoon, internet, etc.
• Dagelijkse uitgaven: boodschappen, kleding, persoonlijke verzorging, etc.
• Zorgkosten: zorgverzekering, eigen risico, medicijnen, hulpmiddelen, etc.
• Mobiliteit: auto, openbaar vervoer, fiets, etc.
• Ontspanning: hobby’s, vakanties, uitjes, sport, etc.
• Reserveringen: voor onvoorziene uitgaven, vervanging van apparaten, etc.

Voor een nauwkeurige inschatting kun je je huidige uitgavenpatroon als basis nemen en aanpassen aan je verwachtingen voor de toekomst. Het Nibud heeft hiervoor handige tools, zoals de Pensioenschijf-van-vijf: pensioenschijf.nibud.nl.

Stap 3: Bereken het verschil

Nu je weet hoeveel pensioen je zult krijgen (stap 1) en hoeveel je nodig hebt (stap 2), kun je berekenen of je een pensioengat hebt. Dit doe je door je verwachte pensioeninkomen af te trekken van je gewenste pensioeninkomen.

Stel, je hebt berekend dat je na je pensioen € 2.500 netto per maand nodig hebt om comfortabel te leven. Als je totale verwachte pensioeninkomen € 2.000 netto per maand is, dan heb je een pensioengat van € 500 per maand.

Bij deze berekening zijn er een paar dingen om rekening mee te houden: inflatie (de koopkracht van geld neemt in de loop der tijd af, € 1.000 nu is over 20 jaar minder waard), belastingen (de belastingtarieven kunnen veranderen, wat invloed heeft op je netto-inkomen), indexatie (sommige pensioenen worden jaarlijks verhoogd om de inflatie te compenseren, maar dit is niet gegarandeerd) en levensverwachting (hoe langer je leeft, hoe meer pensioen je nodig hebt).

Voor een nauwkeurige berekening kun je gebruik maken van een financieel adviseur of een online rekentool. Op mijnpensioenoverzicht.nl kun je bijvoorbeeld zien of je verwachte pensioen voldoende is voor je gewenste uitgavenpatroon.

“Toen ik ontdekte dat ik een pensioengat had van € 300 per maand, schrok ik eerst. Maar na wat rekenen bleek dat ik dit kon oplossen door de komende 15 jaar € 150 per maand extra te sparen. Dat is veel haalbaarder dan ik dacht. Het geeft rust om een plan te hebben.”

Marco (50), projectmanager

Stap 4: Maak een plan om je pensioengat te dichten

Als je een pensioengat hebt ontdekt, is het tijd om actie te ondernemen. Er zijn verschillende manieren om je pensioengat te dichten:

Extra pensioen opbouwen

Zelf pensioen opbouwen kan via vrijwillige stortingen (sommige pensioenfondsen bieden de mogelijkheid om vrijwillig extra geld in te leggen), lijfrente (je kunt via een lijfrenteverzekering of bankspaarrekening extra pensioen opbouwen, waarbij de premies onder bepaalde voorwaarden fiscaal aftrekbaar zijn) en sparen of beleggen (je kunt zelf geld opzij zetten op een spaarrekening of beleggen voor je pensioen).

Langer doorwerken

Langer doorwerken biedt voordelen voor je pensioen: later met pensioen (als je langer doorwerkt, bouw je meer pensioen op en hoef je minder lang van je pensioen te leven) en bijverdienen na pensioen (je kunt na je pensionering deels blijven werken om je inkomen aan te vullen).

Verwachtingen bijstellen

Verwachtingen bijstellen bij je pensioen kan op verschillende manieren: uitgavenpatroon aanpassen (als je minder uitgeeft, heb je ook minder pensioen nodig), verhuizen (een kleinere woning of een woning in een goedkopere regio kan je vaste lasten verlagen) en overwaarde van je huis gebruiken (als je een eigen huis hebt, kun je de overwaarde benutten door te verhuizen of via een verzilverhypotheek).

Welke oplossing het beste bij jou past, hangt af van je persoonlijke situatie, leeftijd, financiële mogelijkheden en voorkeuren. Het is vaak verstandig om verschillende oplossingen te combineren.

Pensioenopbouw voor verschillende groepen

Niet iedereen bouwt op dezelfde manier pensioen op. Hier zijn enkele specifieke situaties:

Zelfstandigen

Als zelfstandige ben je zelf verantwoordelijk voor je pensioenopbouw. Je hebt geen verplichte pensioenregeling via een werkgever. Het is daarom extra belangrijk om zelf actie te ondernemen. Je kunt bijvoorbeeld:

• Een lijfrente afsluiten
• Deelnemen aan een pensioenregeling voor zelfstandigen
• Fiscaal vriendelijk sparen via een bankspaarrekening
• Beleggen voor je pensioen
• Je bedrijf als pensioenvoorziening gebruiken (bij verkoop)

Vrouwen

Vrouwen hebben gemiddeld een lager pensioen dan mannen. Dit komt doordat ze vaker parttime werken, meer zorgtaken op zich nemen en gemiddeld een lager salaris hebben. Bovendien worden vrouwen gemiddeld ouder, waardoor ze langer van hun pensioen moeten leven. Als vrouw is het daarom extra belangrijk om je pensioen goed in de gaten te houden.

Mensen met een migratie-achtergrond

Als je niet je hele leven in Nederland hebt gewoond, heb je mogelijk geen volledige AOW opgebouwd. Voor elk jaar dat je in het buitenland hebt gewoond tussen je 15e en je AOW-leeftijd, mis je 2% van de volledige AOW. Dit kan leiden tot een flink pensioengat. Als je in het buitenland hebt gewerkt, heb je mogelijk wel pensioenrechten opgebouwd in dat land. Het is belangrijk om dit na te gaan.

Mensen met een chronische ziekte of beperking

Als je een chronische ziekte of beperking hebt, kan dit invloed hebben op je pensioenopbouw. Misschien werk je minder uren of heb je periodes niet kunnen werken. Bovendien heb je mogelijk hogere zorgkosten na je pensionering. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden bij het bepalen van je pensioengat.

Wanneer moet je actie ondernemen?

Het is nooit te vroeg om na te denken over je pensioen, maar ook zelden te laat om actie te ondernemen. Wel geldt: hoe eerder je begint, hoe meer tijd je hebt om je pensioengat te dichten. Als je jong bent, kun je met relatief kleine bedragen al een groot verschil maken, dankzij het effect van rente op rente.

Het is aan te raden om minimaal eens per jaar je pensioenopbouw te controleren. Daarnaast is het verstandig om extra aandacht aan je pensioen te besteden bij belangrijke levensgebeurtenissen, zoals:

• Een nieuwe baan
• Trouwen of samenwonen
• Scheiden
• Kinderen krijgen
• Een huis kopen
• Zelfstandig ondernemer worden
• Emigreren of immigreren
• Arbeidsongeschikt raken

Al deze gebeurtenissen kunnen invloed hebben op je pensioenopbouw of je financiële behoeften na pensionering.

Een ander belangrijk moment is de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Deze overgang kan invloed hebben op je pensioenopbouw en het is belangrijk om te begrijpen wat dit voor jou betekent.

Waar kun je terecht voor hulp?

Het bepalen van je pensioengat en het maken van een plan om dit te dichten kan complex zijn. Gelukkig zijn er verschillende plekken waar je terecht kunt voor hulp:

• Je pensioenfonds of verzekeraar: Zij kunnen je informeren over je opgebouwde pensioen en je mogelijkheden om extra pensioen op te bouwen.
• Je werkgever: De HR-afdeling of pensioenverantwoordelijke kan je meer vertellen over je pensioenregeling.
• Financieel adviseur: Een onafhankelijk financieel adviseur kan je helpen om een compleet beeld te krijgen van je financiële situatie en mogelijkheden.
• Wijzer in geldzaken: Deze website biedt veel informatie over pensioen en andere financiële onderwerpen: wijzeringeldzaken.nl.
• Pensioencursus: Een pensioencursus kan je helpen om meer inzicht te krijgen in je pensioen en de keuzes die je kunt maken.

Ken je pensioen en neem tijdig actie

Het bepalen of je voldoende pensioen hebt opgebouwd is een belangrijke stap in je financiële planning. Door je huidige pensioenopbouw in kaart te brengen, je gewenste inkomen na pensionering te bepalen en het verschil te berekenen, krijg je inzicht in je pensioensituatie. Als er een gat is, zijn er verschillende manieren om dit te dichten.

Het belangrijkste is dat je tijdig actie onderneemt. Hoe eerder je begint, hoe meer mogelijkheden je hebt en hoe kleiner de stappen die je hoeft te zetten. Door regelmatig je pensioensituatie te controleren, kun je bijsturen waar nodig en met vertrouwen uitkijken naar je pensioen.

Wil je meer weten over hoe je je kunt voorbereiden op je pensioen? Overweeg dan een pensioencursus te volgen. Via onze keuzehulp vind je eenvoudig de cursus die het beste bij jou past.